آیا مبتلا به فشارخون هستید؟ آیا می دانید كه بالا بودن فشارخون علاوه بر عوارضی كه در قلب، كلیه، مغز و سایر اندام ها ایجاد می كند می تواند روی چشمان شما نیز تأثیر بگذارد؟

بیماری فشارخون كه بصورت فشار دیاستولی بالای 90 و یا فشار سیستولی بالای 140 میلی متر جیوه تعریف می شود باعث تغییرات گسترده و پیچیده ای در عروق بدن می شود. از آنجا كه شبكیه تنها عضوی از بدن است كه عروق آن بصورت مستقیم قابل مشاهده می باشد ممكن است قبل از آنكه عوارض فشارخون در سایر اعضای بدن پدیدار شود بتوان عوارض فشارخون را در رگ های شبكیه تشخیص داد. بنابراین اگر چشم پزشك فقط با معاینه چشم به شما گفت كه احتمالاً مبتلا به فشارخون هستید تعجب نكنید.

فشارخون، بالا بخصوص بصورت مزمن باعث تنگ شدن تدریجی سرخرگ های شبكیه می شود كه در مراحل اولیه ممكن است چندان قابل تشخیص نباشد، اما به تدریج با پیشرفت بیماری، تنگی سرخرگ ها شدیدتر می شود. (این تنگی شریان ها، در معاینه، با باریك شدن شدید شریان ها در مقایسه با وریدهای شبكیه مشخص می شود). در موارد پیشرفته تر علاوه بر تنگ شدن منتشر شریان ها ممكن است دیواره شریان در برخی نقاط بصورت موضعی دچار اسپاسیم شود و ظاهر نامنظمی پیدا كند.

 در مراحل بعدی خونریزی های كوچك در شبكیه اتفاق می افتد به علاوه ممكن است موادی از داخل عروق به داخل شبكیه نشست كند و بصورت لكه های سفید روی شبكیه دیده شود. در مواردی كه فشارخون شدیداً بالا باشد ممكن است علاوه بر عوارض فوق ورم سر عصب بینایی اتفاق بیافتد. (فشارخون در این حد بسیار خطرناك است و ممكن است منجر به سكته قلبی یا مغزی شود بنابراین فرد مبتلا باید به سرعت در بیمارستان بستری گردد.) البته لازم به ذكر است كه این عوارض فشارخون هیچكدام تغییر محسوسی در بینایی فرد ایجاد نمی كنند به علاوه در صورت درمان مناسب فشارخون، این تغییرات به تدریج به حالت معمول بر می گردند و شبكیه ظاهر عادی پیدا می كند.

علاوه بر تغییرات فوق الذكر كه معمولاً باعث كاهش دید نمی شوند، فشارخون می تواند زمینه ساز بروز انسداد شریان یا ورید مركزی شبكیه (یا شاخه های آن ها) شود كه در این حالت باعث افت دید دائمی می شود.

گرچه مهمترین تغییرات ناشی از فشارخون در شبكیه اتفاق می افتد، اما سایر قسمت های چشم نیز از این عوارض در امان نیستند مثلاً افزایش ناگهانی فشارخون بویژه در افراد جوان می تواند باعث تغییراتی در عروق و رنگدانه های مشیمیه شود كه البته تأثیر خاصی روی بینایی فرد ندارد به علاوه افزایش حاد فشارخون گاهی باعث پاره شده رگ های ظریف ملتحمه و ایجاد خونریزی زیر ملتحمه می شود این خونریزی معمولاً ظرف 3-2 هفته خودبخود جذب می شود و نیاز به درمان خاصی ندارد.

یك نكته بسیار مهم آن است كه در افراد مبتلا به دیابت وجود فشارخون بالا می تواند باعث تشدید عوارض دیابت در شبكیه (رتینوپاتی دیابتی) شود. بنابراین كنترل فشارخون در افراد دیابتی اهمیتی دو چندان می یابد.

درمان
درمان اصلی مبتلایان به عوارض چشمی فشارخون، درمان خود بیماری فشارخون است. معمولاً در صورت درمان مناسب تغییرات شبكیه پس از مدتی برطرف می گردند و درصورتیكه معاینه چشم پس از 3-2 ماه تكرار شود شبكیه ظاهر طبیعی خواهد داشت. معاینه شبكیه وسیله خوبی برای ارزیابی كنترل مناسب فشارخون می باشد.